Ole mamao ese ole malafoni e iai le umi ile 42 km 195 m, ole tumutumu ofoofogia lea, ua feʻaʻei ai le tele o tagata taʻaʻalo marathon mai itu uma ole lalolagi.
Ina ia avea ma se tagata tamoʻe marathon e manaʻomia ai le tele o tausaga ma toleniga talafeagai, o le malafoni o se aʻoaʻiga lautele na faia i tua i le 1896, na o le taimi lena na o tamaloloa na auai iina.
Faʻamatalaga o le 42 km malafoni
O le 42 km 195 m malafoni e masani ai tagata uma o le lalolagi, o le tulaga ese aʻoga afeleti na tulaʻi mai i tua i le 1896 mo aliʻi ma i le 1984 mo fafine, o lona uiga, i le selau tausaga mulimuli ane. O le marathon i se lautele lautele uiga o se umi, umi tamoʻe, lea e aofia ai ogaoga tuʻuga poʻo i le laufanua laufanua.
O le amataga mai o le malafoni na toe foi i Eleni anamua, ina ua mafai e se fitafita Eleni ona aumaia talafou o le manumalo o tagata Eleni i ona uso a tagata, ona tamoʻe atu ai lea o ia i le 34.5 km i Atenai. Ma o lenei toa na sola ese mai le nofoaga Marathon, lea na faia ai le taua lava ia.
O taʻaloga sili ona taʻutaʻua ma muamua a le Olimipeka na faia ile 1896 i Atenai, lea na manumalo ai muamua o se Eleni na faʻaalia lelei tele faʻaiuga, e ui na ia faʻaaogaina le vailaʻau ile ituaiga uaina, na faʻamalieina ai lona fia inu.
O le a le sauniuniga o le malafoni
Ina ia tamoe i se faigata ma tele marathon e manaʻomia ai se lelei ma umi sauniuniga e tusa ai ma le fuafuaga, ma ia mautinoa foi e faia tuʻuga masani o 1 km, 3 km, 5 km, faʻapea foi ma le 10 km, ma isi e tusa ai ma le faʻatulagaga. O le a mafai ona tamoʻe uma i le paka ma i le malae taʻalo, leai se faigata faigata toleniga, o nei gaioiga tatau ona avea ma fiafia ma le fiafia.
E mafai foi ona e faʻaaogaina ni polokalame eseese, e mafai ona avea ma musika-ituaiga metronome e faʻapipiʻi i se telefoni poto. E fautuaina foi le i ai o le hydrometer ma le tata o le tata o le fatu e taʻu atu ai ia te oe le taimi e taofi ai ma inu vai, ae fai foi sina malologa pu i luga o le auala, afai e te tamoʻe i le 50-60 km mo le 7 aso, ona le tatau lea ona i ai ni faʻafitauli i le 42 km malafoni.
Talafaʻasolopito o faʻamaumauga a le lalolagi
I fafine, Olimipeka
- XXIII Olympiad - 1984 Los Angeles, Joan Benoit 1st tulaga 2:24:52 USA
- XXIV Olympiad - 1988, Seoul, Rosa Maria mota Correia DOS Santos, 2:25:40, Potukale
- XXV Olympiad - 1992 Barcelona, Valentina Egorova, CIS, 2:32:41
- XXVI Olympiad - 1996, Atlanta, Fatuma Roba, Aitiope, 2:26:05
- XXVII Olympiad - 2000, Sini, Takahashi, Iapani, 2:23:14
- XXVIII Olympiad - 2004, Athens, Mizuki, Iapani, 2:26:20
- XXIX Olympiad - 2008, Beijing, Constantin Tomescu, Romania, 2:26:44
- XXX Olympiad - 2012, Lonetona, Tiki Gelana, Aitiope, 2:23:07
- XXXI Olympiad - 2016, Rio de Janeiro, Kipchoge, Kenya, 2:08:44
I aliʻi, Olimipeka
- I Olympiad Aperila 6-15, 1896, Athens, Spiridon Louis, Greece, 2:58
- II Olympiad 1900, Paris, Michel Johann Theato, Luxembourg, 2:59:45
- III Olympiad 1904, St. Louis, Thomas J. Hicks, USA, 3:28:53
- IV Olympiad 1908, Lonetona, Joe Joseph Heys, USA, 2:55:19
- V Olympiad 1912, Stockholm Mcarthur, 2:36:54
- VII Olympiad (1920, Antwerp, Hannes Kolehvfinen, Finelani, 2:32:35
- VIII Olympiad (1924, Paris, Albin Oskar Stenrus, Finelani, 2:41:23
- IX Olympiad (1928, Amsterdam, Mohamed Bougera Ouafi, Farani, 2:29:01
- X Olympiad (1932, Los Angeles, Juan Carlos Zabala, Argentina, 2:31:36)
- XI Olympiad (1936, Berlin, Kitay atalii, Iapani, 2:29:19
- XIII Olympiad (1948, Lonetona, Delfo Carbero, Atenitina, 2:34:52
- XV Olympiad (1952, Helsinki, Emil Zatopek, Czechoslovakia, 2:23:03
- XVI Olympiad (1956, Melbourne), Alena Ohara Mimone, Farani, 2:26:00
- XVII Olympiad (1960, Roma), Abeb Bikila, Aitiope, 2:15:16
- XVIII Olympiad (1964, Tokyo), Abebe Bikila, Aitiope, 2:12:11
- XIX Olympiad (1968, Mexico City), Mamo Wolde, Aitiope, 2:20:26
- XX Olympiad (1972, Munich), Frank Shorter, USA, 2:12:19
- XXI Olympiad (1976, Montreal), Waldemar Kerpinski, Siamani Sasaʻe, 2:09:55
- XXII Olympiad (1980, Moscow), Waldemar Kempinski, GDR, 2:11:03
- XXIII Olympiad (1984, Los Angeles), Carlos Alberpto Lopez Sousa, Potrugalia, 2:09:21
- XXIV Olympiad (1984, Seoul), Gelindo Bordin, Italia, 2:10:32
- XXV Olympiad (1992, Barcelona), Young-cho Hwang, Korea, 2:13:23
- XXVI Olympiad (1996, Atlanta), Josia Chugwane, Aferika, 2:12:36
- XXVII Olympiad - 2000, Sini, G. Abera, Aitiope, 2:10:11
- XXVIII Olympiad - 2004, Athens, St.Baldini, 2:10
- XXIX Olympiad - 2008, Beijing, Samuel Kamu Wansiru, Kenya, 2:06:32
- XXX Olympiad - 2012, Lonetona, Steven Kiprogich, Uganda, 2:08:01
- XXXI Olympiad - 2016, Rio de Janeiro, Eliud Kipchogi, Kenya, 2:08:44
Faʻamaumauga a le lalolagi i le malafoni a fafine
I aso nei, o le lalolagi atoa faʻamaumauga i le 42 km marathon o le tagata taʻaalo Peretania o Radcliffe, o le na ufiufi le mamao i le 2 itula 15 minute. O sea faamaumauga na faia e J. Radcliffe e le 2003 ia Aperila, o iina na tupu ai lenei tulaga ese tulaga ese, na lauiloa lautele i nei aso, o se faamaumauga a le lalolagi ma latou te leʻi mafaia ona manumalo ai.
Na tauva Radcliffe i le taimi lea i le British Marathon, lea na ia maeʻa ai i se gaioiga ofoofogia, faʻateʻia ai tagata lautele i Lonetona ma lana tuʻuga. Na mauaina e Sieni se tulaga maualuga ina ua tusa o le tolusefulu ona tausaga, ma i luma atu o lena, i le 2012, na ia faia ni faʻamaumauga se lua i le taimi e tasi, 1st i Lonetona ma 2-1 i Chicago. O aso nei o lenei tagata taʻalo faʻapitoa i le mamao lautele, faʻapea foi i luga o auala tele tamoʻe ma faigata faigata koluse-atunuʻu tamoʻe.
E uiga i le tagata taʻalo
Na fanau Jane i Cheshire i Davenham, mai lona laitiiti o ia o se tamaititi vaivai masani na matua tigaina i le maʻi sela, ma na amata ona ia taʻalo i taʻaloga i lalo o le faʻataʻitaʻiga ma le vaʻavaʻaiga a lona tama, o se tagata tamoʻe taʻutaʻua i lena taimi. O ana uluaʻi manuia na aliaʻe mai i le 1992, ina ua avea o ia ma siamupini, ma i le 1997 na manumalo ai lava i le siliva i le siamupini tele o le atunuʻu.
Ma i le 1998 ma le 2003 sa avea o ia ma siamupini i koluse atunuu i Europa, i se faʻaopopoga, sa ia auai i le Olimipeka Taʻaloga talu mai le 1996, e ui lava na te leʻi aʻea muamua atu i le sili atu i le 4 nofoaga, ma i le 2002, 2003 ma le 2005 na avea ai o ia ma muamua i taʻutaʻua malae taʻutaʻua. Amerika ma Lonetona.
Na ia setiina lona tulaga ese lalolagi atoa faamaumauga i le 2003 ma le London Great Marathon, lea na ia tamoe i le 2:15:25. O le aso o loʻo nofo nei i Monaco, faʻaipoipo ia Radcliffe talu mai le 2001, e iai lona afafine, o Isla, na fanau i le 2007, ma ile 2010 na iai foʻi le isi tama, o Raphael, ile aso nei ua maeʻa litaea Radcliffe.
Faʻafefea tauvaga
O se mea tulaga ese na tupu i le olaga o Jane Radcliffe na faia i le 2003 ia Aperila 13, ina ua ia tauva i le malafoni a fafine ma maeʻa i luma o le au maimoa Peretania fiafia, faia se tulaga ese faamaumauga. Lenei Lonetona Grand Marathon e faia i tausaga taʻitasi i Peretania ma o se tasi o le ono sili ona tele i le lalolagi.
O le auala marathon sa sili ona saoasaoa, sili ona toʻafimalie ma mafolafola, o le auala e alu i Lonetona mai sasaʻe i Blackheath, ma ui atu i Woolwich ma Charlton i le itu i sisifo i Greenwich ma sopoʻia le Thames i Buckingham Palace. Jane Radcliffe na ia faia se faʻamaumauga tulaga ese e leʻi paina lava i tausaga uma o le tauvaga.
Faʻamaumauga a le lalolagi i le malafoni a aliʻi
O le lalolagi tulaga ese faʻamaumauga mo se malafoni i tamaloloa i aso nei o le tagata taʻaalo Dennis Quimetto mai Kenya, o le na aofia ai le mamao o le 42 km i na o 2 itula ma 2 minute, o lenei i le 2014.
O le taʻutaʻua o Great Berlin Marathon, lea na gagau ai e le Kenyan faamaumauga tuai na faia e Wilson Kipsang i le tausaga talu ai, i le 2014 ua silia i le fasefulu afe tagata na auai. Ua uma nei i le ogatotonu o lenei mamao, Quimetto na pipiʻi i taʻifitu taʻitaʻi, mulimuli ane na latou tamoʻe muamua ona maua lea o latou, ma ua uma ona ia malamalama i mea o le a faia e faamaumauga a le lalolagi i le faaiuga o le mamao lava ia.
E uiga i le tagata tamoʻe
Na faia e Dennis Quimetto se mea iloga na tupu i le taimi na tamoʻe ai le tamaloa i se malafoni faigata tele mo le taimi muamua i le lua itula ma le lua minute.
Faʻatasi ai ma lenei taunuʻuga, o se tamoʻe marathon mai Kenya tusia lona lava igoa i le tala faʻasolopito o taʻaloga i auro mataʻitusi, o se ofoofogia ausia mo le lalolagi. Lenei Quimetto vave ona faia se saoasaoa saoasaoa ma na manino i tagata uma o le tuai talafaamaumau lalolagi o le a taufaamataʻu mautinoa.
Lenei malafoni ua uma le lona fa mo le Kenyan, lea na mafai ona ia manumalo uma tolu. Na mautinoa e Tenisi, i Perelini 2014, e mautinoa o le a ia gagauina faamaumauga tuai na faia e lona uso o Wilson, ma o le a tamoʻe saoasaoa nai lo le 2:03:00. Na ia taʻua manino, afai e lelei le tau i Perelini, o lona uiga la, e mautinoa le faamaumauga, e pei ona taʻua e Dennis Quimetto i le amataga.
Faʻafefea mai le malafoni
O le Berlin Marathon e masani ona faia ia Setema i le laumua ma ua maeʻa lona lua lona tele i le lalolagi; nei ua ova ma le fasefulu afe tagata afeleti mai 120 atunuʻu o le lalolagi na auai iinei. O le mamao iinei sa masani, ma o le amataga lava na alu saʻo i le laumua o Siamani, i le umi o lenei auala sa sili atu ma le miliona tagata faʻafiafia ma faʻili musika.
Lenei chic aso malolo na na o se ofoofogia foliga, i le taimi muamua e toafitu taitai, e ui lava i le 30 km faailoga na o le toatolu oi latou na totoe. O Quimetto na tamoʻe manino ma mautinoa ma pasi ma Mutai toeititi lava tutusa tulaga, ma ua i le 38 kilomita na avea o ia ma muamua ma manumalo uma marathon tamoe.
O le mamao marathon mamao o 42 km ma 195 m o se faʻapitoa ma tulaga ese amataga, lea e toʻatele e feʻaʻei a itiiti mai tasi le taimi io latou olaga. Naʻo le auai i se malafoni e manaʻomia ona faʻalatalata atu i lenei taimi faʻatulagaina, i le maeʻa ai ona sauniuni lelei mo lenei pisinisi, e tatau ona iloa lelei e se tamoʻe tuʻuga marathon le uiga o le tamoʻe.
E tatau ona i ai le faʻataga mai o fomaʻi taʻitasi, e ui lava e leʻo iai ni mea e tapu ai tausaga, e mafai ona avea oe ma tagata tamoʻe i le malafoni e oʻo lava i le matua.